De jongen die Doctor Who vreesde: in de schatkamer van CJ Bolland, waar synthesizers verhalen fluisteren

In het hart van Antwerpen, verscholen tussen de straatjes van een stad die al decennialang een broeinest is van elektronische muziekinnovatie, bevindt zich de studio van CJ Bolland. Het is een ruimte die meer wegheeft van een museum voor vintage synthesizers dan een moderne productiestudio, maar dat is precies wat deze plek zo bijzonder maakt. Bolland, bekend van talloze klassiekers op het legendarische R&S Records label en latere remixes voor grootheden als Orbital, Depeche Mode, Moby, The Prodigy en Tori Amos, fungeert als een brug tussen de pioniersdagen van elektronische muziek en het hedendaagse digitale tijdperk.

Doctor wie?

“Eigenlijk is het allemaal begonnen met het muzikale thema van Doctor Who”, vertelt Bolland, terwijl hij onderuitgezakt in zijn studiostoel herinneringen ophaalt. “Die Britse scifilreeks had deze ongelooflijke analoge synthesizer theme tune. Ik was daar wild van, ik stond te shaken elke keer als dat programma opkwam.” Het is een verrassend begin voor iemand die later zou uitgroeien tot een van de invloedrijkste figuren in de Belgische elektronische muziekscene. Als tweejarige verstopte hij zich achter de bank, tegelijk gefascineerd en doodsbang voor de vreemde elektronische klanken die uit de televisie kwamen. Zijn moeder, die zijn vroege fascinatie voor elektronische geluiden opmerkte, kocht de single voor hem. Het zou het begin markeren van een levenslange obsessie met elektronische klanken.

Met de paplepel ingegoten

De muzikale vorming van Bolland werd sterk beïnvloed door zijn moeders werk in een Antwerpse discotheek. “Ze draaide alles door elkaar – disco, funk, elektro. Ze had een ongelooflijk goed oor voor wat werkte”, herinnert hij zich. Deze vroege blootstelling aan diverse muziekstijlen zou bepalend blijken voor zijn latere carrière. Maar het was niet alleen de mainstream die hem vormde. Via zijn moeder ontdekte hij ook de meer experimentele kant van muziek: “Ze introduceerde me aan Kraftwerk, maar ook aan punkbands zoals The Exploited en The Cramps. Het was een melange van alles wat net even anders was dan wat je op de radio hoorde.”

Radio Centraal

Het echte kantelpunt in Bollands carrière kwam op zijn vijftiende, toen hij wekelijks te gast was bij Radio Centraal, een lokaal radiostation in Antwerpen. “Ik had thuis een bescheiden set-up met heel weinig apparatuur”, vertelt hij, “maar ik was toch al bezig interessante dingen te maken.” Deze uitzendingen trokken de aandacht van niemand minder dan Renaat Vandepapeliere, de oprichter van R&S Records. “Op een dag belde Renaat en vroeg of ik naar de studio in Gent wilde komen”, herinnert Bolland zich. Zijn reactie was typerend voor zijn toewijding: “Ik zei gewoon: sluit me hier maar op en breng me elke dag rond drie uur een pizza.”

Van new wave naar acid house

De late jaren tachtig markeerden een revolutionaire periode in elektronische muziek met de opkomst van acid house. Voor Bolland, die zijn wortels had in de new wave en de EBM-scene, was het een openbaring. “Die sound van die 303 klonk zo fit”, vertelt hij met nog steeds merkbaar enthousiasme. “Ik kwam uit de new wave scene, Front 242, Neon Judgement, maar dit was anders – dit moest dansbaar zijn.” Deze transitie van new wave naar acid house was niet uniek voor Bolland, maar weerspiegelde een bredere beweging in de Belgische elektronische muziekscene. “In België zat een bepaalde agressie”, legt hij uit. “Misschien had het te maken met het feit dat de Russische raketten op ons gericht stonden, maar er overheerste iets donkers in onze muziek.”

Het arsenaal

In Bolland’s studio passeerde door de jaren een indrukwekkende verzameling vintage apparatuur. De Emulator III sampler, een machine die ook door Depeche Mode werd gebruikt, speelde een centrale rol in zijn vroege producties. “Dat ding had analoge filters aan boord in een digitaal toestel”, legt hij uit. “Je kon alles routen, je sample cutoff frequency met je velocity bepalen – het was revolutionair voor die tijd.” Maar het waren de Roland machines die het hart vormden van zijn sound. Zijn relatie met de TR-909 drumcomputer was niet meteen liefde op het eerste gezicht: “De eerste keer dat ik de 909 hoorde, was ik er niet gek van. Ik was eigenlijk een 808 fan,” bekent hij. “De 909 vond ik net iets te sterk, maar dat veranderde snel toen ik de potentie ontdekte.”

De legendarische TB-303

Geen enkel instrument is zo nauw verbonden met Bollands carrière als de Roland TB-303 bass synthesizer. “Mijn bedrijf heet zelfs C-303”, vertelt hij trots. “Op één punt had ik er vijf tegelijk, zo geobsedeerd was ik door dit apparaat.” De 303, oorspronkelijk ontworpen als een basgitaarvervanger voor eenzame gitaristen, werd het definiërende geluid van acid house. “Het was het eerste wat ik hoorde waarvan ik dacht: dit moet ik hebben. Hoe hebben ze dit gedaan?” Die obsessie met de 303 zou leiden tot enkele van zijn meest iconische producties.

Manchester calling: bezoek aan de Haçienda

Een van de meest vormende ervaringen in Bolland’s vroege carrière was zijn bezoek aan de legendarische Haçienda club in Manchester. Als zestienjarige vloog hij met Renaat van R&S Records naar Engeland om 808 State live te zien. “We werden na het concert uitgenodigd voor de video-opname van MC Tunes’ ‘The Only Rhyme That Bites’”, herinnert hij zich. “Als tiener uit België was dat een overweldigende ervaring.” Die nacht in de Haçienda zou zijn visie op elektronische muziek voorgoed veranderen. De energie, de sound, de hele atmosfeer - het was anders dan alles wat hij in België had ervaren. “Het was een complete cultuurshock”, zegt hij. “Maar wel één die me motiveerde om harder te werken aan mijn eigen sound.”

De Belgische sound: een unieke bijdrage

Reflecterend op de rol van België in de ontwikkeling van elektronische muziek, ziet Bolland een duidelijke signatuur. “De Belgische scene, en ook de Nederlandse, heeft er vooral voor gezorgd dat dancemuziek steviger werd”, stelt hij. “We namen de funk en groove van de Amerikanen en voegden er onze eigen duistere, krachtige twist aan toe.” De Belgische aanpak zou later wereldwijd invloed hebben, met acts als Front 242 en Praga Khan die de weg effenden voor industrial en harder techno. “Het was geen bewuste keuze”, zegt Bolland. “Het zat gewoon in ons DNA, die combinatie van dansbaarheid en rauwheid.”

Een nieuw tijdperk

Over de huidige staat van muziekproductie is Bolland genuanceerd. “De softwareontwikkeling heeft alles veranderd”, overweegt hij. “Ik heb misschien een fout gemaakt door midden jaren negentig zwaar te investeren in hardware. Maar toch... er is iets met die oude synthesizers, waar je alles nog echt in handen hebt.” Deze hands-on benadering is volgens hem cruciaal voor het creatieve proces. “Met software kun je ongelooflijk veel doen”, geeft hij toe, “maar het gevaar is dat het te makkelijk wordt om iets degelijks te produceren zonder dat je veel hoeft te kunnen. Je mist die fysieke connectie met het geluid.”

Bericht aan de nieuwe generatie

Ondanks alle technologische vooruitgang blijft Bollands passie voor elektronische muziek onverminderd. “Er gebeuren nog steeds ongelooflijk goede dingen”, benadrukt hij. “Je moet alleen dieper graven. If you want it from the underground, you have to dig deeper.” Het is een wijsheid die even relevant is voor hedendaagse producers als die was in de pioniersdagen van elektronische muziek.

Een blijvende legacy

Als we aan het eind van ons gesprek door zijn studiocollectie lopen, wordt duidelijk dat CJ Bolland meer is dan alleen een producer – hij is een bewaarder van elektronische muziekgeschiedenis. Elke synthesizer, elke drumcomputer vertelt een verhaal. Van de vroege acid house experimenten tot zijn latere remixes voor wereldsterren, zijn reis weerspiegelt de evolutie van elektronische muziek zelf. “Ik heb geluk gehad”, zegt hij bescheiden. “Ik was op het juiste moment op de juiste plek, met de juiste obsessies.”

Tussen 2008 en 2013 interviewde ik meer dan dertig pioniers van de rave-scene voor de documentaire 'Oldschool Renegades'. Hoewel slechts fragmenten van deze interviews in de film pasten, bevatten de volledige gesprekken verhalen die het verdienen om gedeeld te worden. Unieke verhalen die laten zien hoe een generatie pioniers met minimale middelen en maximale passie het fundament vormden van een nieuwe muziekstroming.

Dit artikel delen op je eigen platform?